KĄCIK LOGOPEDYCZNY

• cofanie szerokiego języka wzdłuż podniebienia

• kląskanie językiem( konik), mlaskanie, naśladowanie ssania cukierka czubkiem języka
• masaż czubka języka

• wsuwanie i wysuwanie czubka języka między lekko rozwarte wargi
• unoszenie języka ku nosowi

•  masowanie  czubkiem języka wałka dziąsłowego( tuż za górnymi zębami)
•  oblizywanie czubkiem jezyka podniebienia 

Wyróżnia się cztery podstawowe okresy rozwoju mowy dziecka:

1. okres melodii od 0 do roku życia dziecka

2. okres wyrazu od 1 do 2 roku

3. okres zdania od 2 do 3 roku

4. okres swoistej mowy dziecięcej do 6 roku.

Pierwszy z  nich -  okres melodii, przypada  na czas niemowlęctwa a więc od 0 do 12 miesiąca życia. Początkowo do ok. 3 miesiąca życia dziecko komunikuje się z otoczeniem płaczem i krzykiem oznajmiając swoje fizjologiczne potrzeby np. głód. Jest to czas kiedy niemowlę nieświadomie ćwiczy narządy artykulacyjne by przystąpić do głużenia tj. artykułowania   głosek wymawianych bezwarunkowo. Po szóstym miesiącu życia następuje gaworzenie czyli powtarzanie i naśladowanie dźwięków mowy. Pojawiają się wtedy pierwsze zlepki sylabowe, na które najbardziej czekają rodzice np,: „…tata, mama, baba…”.

Drugim etapem rozwoju mowy jest okres wyrazu. Pierwsze wypowiadane przez dziecko wyrazy nie są jeszcze kojarzone przez malucha z odpowiednimi przedmiotami. Następuje to pod koniec drugiego roku życia, choć wypowiadane słowa są już zbitkami dwu, trzysylabowymi to dla otoczenia nie są jeszcze w pełni zrozumiałe z powodu zamiany trudniejszych do wymówienia głosek na łatwiejsze lub opuszczania całych grup spółgłoskowych ( np. myju – myć się, piciu – pić, pać – spać, basa – kiełbasa ). Pod koniec drugiego roku życia maluch wypowiada  ze zrozumieniem od 300 do 400 wyrazów.

Trzeci rok życia dziecka to okres zdania. Początkowo są to dwuwyrazowe konstrukcje lub ich równoważniki. Z czasem pojawiają się dłuższe trzy, czterowyrazowe wypowiedzi ale nie są one jeszcze gramatycznie poprawne. Dziecko powinno artykułować dobrze wszystkie samogłoski ustne: a, o, u, y, e, i,  oraz spółgłoski: p, b, m, w, f, ś, ź, ć, dź, k, g, ch, t, d, n, l.

Ostatnim etapem rozwoju mowy jest okres swoistej mowy dziecięcej. Trwa najdłużej  i prowadzi do pełnego zrozumienia mowy przez otoczenie. Następuje wtedy wzmożone zainteresowanie otaczającym światem, co jest przyczyną wielu pytań i formułowania dłuższych rozwiniętych zdań. Pięcioletnie dziecko powinno wymawiać poprawnie wszystkie głoski. Jedynie „r”  pojawić się może do szóstego roku życia. Rozpoczynające naukę w szkole podstawowej dziecko powinno prawidłowo wymawiać wszystkie głoski i w sposób zrozumialy porozumiewać się z otoczeniem.

 NIEPRAWIDŁOWOŚCI W ROZWOJU MOWY

Etap uczenia się dźwięków ma miejsce w okresie życia płodowego a jego kontynuacją jest okres melodii. Rodzice powinni zwrócić uwagę na to czy dziecko głuży, gaworzy naśladując dźwięki i czy reaguje na zmianę natężenia głosu. W tym okresie można wykonać badanie słuchu.. Okres wyrazu to początek nawiązywania przez dziecko kontaktów werbalnych. Rodzice powinni jak najwięcej mówić do malucha, opowiadać o tym co robią, pokazywać i nazywać przedmioty znajdujące się w jego otoczeniu. Do dziecka należy mówić poprawnie nie zdrabniając słów i nie zmieniając wymowy nawet trudnych wyrazów, bo to ono musi nauczyć się od nas prawidłowej wymowy, akcentu, intonacji itp.

Pomiędzy drugim a trzecim rokiem życia powstają zdania – najpierw krótkie i pojedyncze, później dłuższe, złożone i coraz poprawniejsze gramatycznie. Jest to bardzo oczekiwany przez rodziców etap rozwoju mowy dziecka, które komunikuje swoje potrzeby, odczucia, wyraża emocje. Zdarza się ( niestety coraz częściej ), że dziecko w tym wieku wymawia tylko kilka słów lub głosek, nazywając nimi wszystko co go otacza. Towarzyszy temu silna gestykulacja i inne zachowania niewerbalne. Jest to problem, z którym rodzice koniecznie powinniudać się do logopedy. 

 Najczęstsze nieprawidłowości w rozwoju mowy malego dziecka:

1.  Dziecko nie wymawia po trzecim roku życia głosek „k” i „g”, zamieniając je na „t’ i „d” np. kot = tot, gęś = dęś.

2.  Do ukończenia piątego roku życia dziecko nie wymawia prawidłowo głosek szumiących    „ sz, ż, cz, dż ” np. szafa = safa, żaba = ziaba.

3.  Dziecko nieprawidłowo wymawia głoski „ s, z, c, dz ”, zamieniając je na „ ś, ź, ć, dź ” lub wkłada język między zęby.

4.  W wieku 6 lat dziecko nieprawidłowo realizuje głoskę „r”, zamieniając ją  na „l” lub „j” np. krowa = kjowa, rower = jowej, ryba = lyba.

5.  Dziecko mówi  niepłynnie, zacina się, powtarza kilka razy wyraz lub sylabę.

6. Dziecko zamienia głoski dźwieczne na bezdźwięczne, np. zamiast "buda" mówi "puta", zamiast "dom" mówi "tom"

Opracowała 

Sylwia Ryszkiewicz

............................................................................................................................................................... 

 ....................................................................................................................................................................................................................

PRZYCZYNY ZABURZEŃ MOWY :

I.                   CZYNNIKI BIOLOGICZNE ( genetyczne, wrodzone)

II.                CZYNNIKI PSYCHOSPOŁECZNE:

·       Niewłaściwa postawa wychowawcza

·       Złe wzorce wymowy

·       Nieprawidłowa higiena jamy ustnej

·       Nieprawidłowości w żywieniu i karmieniu dzieci

·       Długotrwałe używanie smoczka

·       Ssanie kciuka, palców

·       Zbyt długie karmienie dziecka butelką

·       Zbyt późne wprowadzanie pokarmów stałych

·       Nie dawanie dzieciom pokarmów twardych, zmuszających do gryzienia i żucia

·       Częste choroby górnych dróg oddechowych  ( oddychanie przez usta, zatkanie przewodów słuchowych – niedosłuchy)    

JAK WSPOMAGAĆ ROZWÓJ DZIECKA:

·       Mówić od pierwszych dni dziecka -  dużo, spokojnie, otaczać tzw. „kąpielą słowną

·       Wypowiedzi powinny być poprawne językowo, krótkie zdania, proste zwroty

·       Wspólne zabawy słowne, czytanie, nauka wierszyków

·       Zachęcać dziecko do mówienia, chwalić

·       Dbać o higienę jamy ustnej

·       Wprowadzać pokarmy stałe, twarde ( skórki od chleba, owoce, warzywa – jabłka ze skórką, marchewka)

·       Zwracać uwagę, aby dziecko oddychało nosem, nie siedziało z otwartą buzią

·       Jeżeli coś niepokoi – skonsultować się z logopedą

·       Jeżeli dziecko ma nieprawidłową budowę języka, warg, podniebienia, zębów – skonsultować ze specjalistą – stomatologiem , ortodontą

TEGO NIE ROBIĆ:

·       Unikać podawania smoczka ( niedopuszczalne jest, aby dziecko w wieku przedszkolnym ssało smoczek bądź piło z butelki )

·       Nie rozdrabniać pokarmów na tzw . papki

·       Nie zaniedbywać chorób uszu, katarów

·       Podczas rozmów z dzieckiem unikać  spieszczeń, zdrobnień, zniekształceń wyrazów

·       Nie krytykowac i nie wyśmiewać wymowy dziecka

·       Nie poprawiać nadmiernie wymowy dziecka

·       Nie zawstydzać dziecka przed innymi

·       Nie zmuszać dziecka leworęcznego do posługiwania się ręką prawą

·       Nie wymagać od dziecka zbyt wczesnego wymawiania poszczególnych głosek i słów

KIEDY DO LOGOPEDY?

·       Gdy dziecko nie rozumie lub nie  reaguje na polecenia

·       Oddycha buzią, nie nosem, ma „gapowaty” wyraz twarzy, wysunięty język w otwartych ustach

·       Podczas mówienia wsuwa język między wargi lub zęby

·       Gdy zaczyna się jąkać i zacinać

·       zamienia jedne głoski innymi, np. zamiast „k” mówi „t” -  „totet”.,  „tto”

ma 5 lat i zamiast „s, z ,c ,dz” mówi „ś, ź, ć, dź lub zamiast „sz, ż, cz, dż” mówi „s,z,c,dz”

·       zastępuje głoski dźwięczne – bezdźwięcznymi, np.

        „t” zamiast „d”- „tom, tach”

        „p”  zamiast „b” – „puty, palon”

  „sz” zamiast „ż” – „szapka”  

       „f’ zamiast „w”– „ forek, fidelec”

·       zamiast „r” i „l” mówi „j”

·       wymawia „r” w sposób nieprawidłowy, np. tzw „francuskie r”

Opracowała:

 Sylwia Ryszkiewicz